Plastik sukar dilupus

BERGUNA: Botol plastik yang siap dibungkus untuk dikitar semula

Tahap kesedaran kitar semula di negara ini terlalu rendah JIKA dikumpulkan jumlah sampah yang dibuang orang ramai setiap hari di seluruh negara, maka dalam tempoh hanya sembilan hari saja, jumlahnya boleh sampai ketinggian Menara Berkembar KLCC, iaitu menara ke empat tertinggi di dunia.

Ia menggambarkan tabiat buruk masyarakat yang seakan tidak dapat dibendung kerana terlalu banyak membuang pelbagai jenis sisa pepejal. Statistik menunjukkan 19,100 tan sisa pepejal dibuang setiap hari dengan purata 0.9 kilogram (kg) seorang dalam tempoh sehari, manakala masyarakat di Lembah Klang pula 1.15 kg sehari.

Jumlah itu dijangka akan meningkat kepada 30,000 tan sisa pepejal yang dihasilkan setiap hari menjelang 2020 dengan 24 peratus daripadanya berasaskan plastik.

Berdasarkan perangkaan Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan, plastik adalah bahan terbanyak iaitu 14 peratus dalam komposisi sampah dibuang setiap hari selepas sampah organik dan kertas.

Masalah pelupusan plastik pula mengambil masa sekurang-kurangnya 100 hingga 500 tahun untuk dilupuskan. Kaedah menanam plastik dianggap bukan penyelesaian masalah kerana kesan pencemarannya lebih besar jika dibakar.

Meskipun pembuatan dan pereputan beg plastik sebahagiannya dilihat sudah hancur, bahan kimia masih ada dalam bentuk habuk yang stabil. Bagaimanapun, penggunaan plastik dilihat begitu meluas di seluruh dunia termasuk di negara ini. Laporan menunjukkan penggunaan plastik di dunia meningkat daripada lima juta tan metrik pada 1950-an kepada hampir 100 juta tan metrik, sekarang.

Dalam senario di Malaysia, kita mengeluar dan menggunakan 20 kali lebih banyak plastik kini berbanding 50 tahun lalu. Menurut perangkaan, seorang individu menggunakan hampir lapan keping beg plastik dalam seminggu.

Plastik digunakan secara meluas bagi tujuan pembungkusan, tempat menyimpan makanan, bekas minuman, beg membuang sampah, membungkus anak pokok, penutup komputer dan sebahagian daripada komponen kenderaan selain di tapak pembinaan.

Penggunaan yang meluas itu adalah disebabkan bentuknya yang fleksibel, ringan, versatil, nipis, boleh dijadikan beg pakai buang, lut sinar, mudah dibentuk dan saiz pelbagai.

Secara keseluruhan ada kira-kira 50 kumpulan plastik dengan beratus jenis plastik digunakan. Jenis plastik yang biasa digunakan ialah polyethyene terephthalate (botol, bekas plastik untuk ketuhar gelombang0; high-density polyethylene (botol pembersih susu); low density polyethylene (plastik beg dan tong plastik).

Purata bagi satu tan plastik bersamaan dengan 20,000 botol minuman dua liter atau 120,000 beg plastik.

Pengurus Besar Bahagian Operasi Alam Flora Sdn Bhd, Mohamed Nasir Wan Idrus, berkata Alam Flora, syarikat konsesi diberi tugas melaksana, mengendali, mengutip dan melupuskan sisa pepejal di 44 pihak berkuasa tempatan (PBT) sekitar Kuala Lumpur, Putrajaya, Selangor, Pahang, Terengganu dan Kelantan sejak 1995 lalu, mengendalikan sejumlah 5,400 tan sehari, sepanjang tahun lalu.

Daripada jumlah itu, 90 peratus adalah sisa domestik, sembilan sisa aktiviti pembersihan termasuk sampah sarap dan gotong-royong dan satu peratus sisa kebun dan pukal. Daripada jumlah itu, sampah daripada jenis plastik adalah sisa pepejal yang amat sukar untuk dilupuskan.

“Masalah utama sampah jenis itu ialah ia mengambil masa yang hampir beratus tahun untuk dilupuskan secara semula jadi. Plastik mendatangkan masalah di tapak pelupusan sampah kerana ia mengambil sebahagian besar ruang tapak pelupusan. Ini menyebabkan pengurangan jangka hayat sesebuah tapak pelupusan,” katanya.

Beliau berkata, rata-rata kesedaran rakyat terhadap pembuangan sampah sudah meningkat tetapi tidak mempraktikkan kesedaran itu kerana sentiasa beranggapan ada orang lain yang akan menguruskan masalah pembuangan sampah.

Nasir berkata, Alam Flora memperuntukkan RM250 juta bagi kos operasi mengendalikan pengutipan dan pelupusan sampah dengan 14 tapak pelupusan sampah. Justeru, program kitar semula diperkenalkan terutama membabitkan pelbagai jenis sampah termasuk berasaskan plastik. Katanya, tahun lalu sebanyak 867 bahan plastik dikumpulkan untuk dikitar semula. Alam Flora juga mengamalkan konsep 3R (Reuse, Reduce dan Recyle) bermula daripada punca janaan sisa pepejal.

Setakat ini, kadar kitar semula di negara ini masih terlalu rendah iaitu kira-kira lima peratus berbanding Switzerland (52 peratus); Austria (50 peratus); Jerman (48 peratus); Belanda (46 peratus); Norway (40 peratus) dan Sweden (34 peratus).

Di Malaysia, ketika kempen mengurangkan penggunaan plastik sudah dimulakan termasuk di beberapa pasar raya besar seperti Carrefour, Tesco dan Mydin dengan menggalakkan orang ramai mengurangkan penggunaan beg plastik ketika membeli-belah di pasar terbabit.

Secara keseluruhan, semua sisa pepejal domestik dihasilkan dari kawasan perumahan. Biasanya sisa pepejal itu terdiri daripada sisa makanan, sampah dari aktiviti pembersihan rumah, sisa taman bunga seperti daun dan ranting pokok atau bunga, pasu bunga, tanah kebun, bekas racun rumput dan serangga serta beg baja organik.